„Oblawa” Vel’ d’Hiv czyli francuski wstyd

Sa epizody w historii kazdego kraju o ktorych mowi sie niechetnie - wykresliloby sie je z podrecznikow historii, skrzetnie ukrylo przed nowymi pokoleniami, puscilo w zapomnienie. Ale historia powraca, przypomina sie i nawet po wielu latach, nowe fakty wychodza na swiatlo dzienne i trzeba sie jakos z nimi uporac. We Francji tym okresem "wstydu" sa czteroletnie rzady marszalka Petaine’a, od 1940 do 1944 roku, kolaboracja z Niemcami i wspoludzial w wywozeniu ludnosci zydowskiej do niemieckich obozow koncentracyjnych.

W ubiegla srode rozpoczeto w calej Francji wyswietlanie filmu „La Rafle”, co nalezaloby przetlumaczyc jako oblawa czy tez lapanka. Dotyczy on jednej z najbardziej ponurych stron historii Francji, zatrzymania 16 lipca 1942 roku w Paryzu 13 tys. Zydow, ktorzy zgineli wywiezieni do niemieckich obozow koncentracyjnych. Wydarzenie to przeszlo do historii pod nazwa „Oblawy Vel’ Hiv”. Nazwa ta pochodzi od skrotu „Velodrome d’Hiver” czyli zimowego welodromu na ktorym policja zgromadzila zatrzymanych tego dnia podczas oblaw i lapanek Zydow. Przez piec dni i nocy, mezczyzni, kobiety i ponad 4 tys. dzieci przetrzymywanych bylo bez jedzenia i wody, w makabrycznych warunkach sanitarnych, aby pozniej, po krotkim pobycie w obozach przejsciowych istniejacych na terenie Francji, trafic do wagonow jadacych do Oswiecimia i Treblinki. Najwiekszym wstydem jest to, ze oblawe na Zydow zorganizowali sami Francuzi.

Film zrealizowany zostal przez Rose Bosch na podstawie dokumentow zbieranych przez ostatnie cztery lata i opiera sie na scenariuszu napisanym na podstawie autentycznej historii mezczyzny, ktoremu udalo sie z tej oblawy uciec, Josepha Weismanna. Mial wowczas 11 lat i mieszkal z rodzina na paryskim wzgorzu Monmartre.

Film rozpoczynaja archiwalne obrazy Hitlera triumfujacego w Paryzu. Po zawieszeniu broni 22 czerwca 1940 roku, Paryz lezy u jego stop. Przechadza sie  limuzynami po Polach Elizejskich, Placu Zgody, nadbrzezami Sekwany. Miasto jest opustoszale.

Nastepnie akcja przenosi sie na Monmartre, dokad powoli, malymi kroczkami zakrada sie rzeczywistosc okupacji. Wszyscy Zydzi, dzieci i dorosli musza nosic przyszyta do ubran gwiazde Dawida, stopniowo zabrania sie im wstepu do miejsc publicznych, wchodzenia na skwery, do kawiarn i na place zabaw. Zakazy egzekwuje francuska policja. Ale ludnosc pochodzenia zydowskiego jest ufna, wierzy, ze Francja ich nie opusci a zreszta, co takiego mozna im zrobic, przeciez sa tak liczni...

Az do pamietnej nocy, 16 lipca 1942 roku. Akcja ma dotyczyc Zydow niemieckich, austriackich, polskich, czeskich, rosyjskich i niezidentyfikowanej narodowowsci. Planuje sie zatrzymanie 27 tysiecy osob. W akcje zostaje zaangazowanych 9 tys. francuskich policjantow i zandarmow. Udaje sie im wylapac jedynie 13 tys. osob. Pozostali znajda czas zeby sie ukryc.

W filmie gra smietanka francuskich aktorow. Glowna postac, lekarza, gra Jean Reno, ojca rodziny- Gad Elmaleh a dzielna pielegniarke, Melanie Laurent. Ale najpiekniejsze role w tym filmie odgrywaja dzieci.

Premiere filmu poprzedzil wielogodzinny wieczor Telewizji francuskiej na kanale France 2. W trzygodzinnym programie wzieli udzial realizatorzy filmu, ale rowniez historycy i swiadkowie „Oblawy Val’ d’Hiv” m. in. takie slawy jak Serge Klarsfeld, slynny francuski adwokat, ktory przez cale zycie scigal niemieckich nazistow, historyk Max Gallo ale rowniez Joe Weismann, ktorego historie opowiada film i ktory ma dzis 79 lat i jest jednym z nielicznych zyjacych jeszcze swiadkow tego wydarzenia.

Dodam tylko, ze temat jest na tyle wrazliwy, ze wlasciwie przez caly okres powojenny wlasciwie o nim nie wspominano. Pierwszym prezydentem Francji, ktory oficjalnie przelamal cisze i przeprosil w 1995 roku za postawe panstwa francuskiego byl Jacques Chirac . Po raz pierwszy padly z ust polityka francuskiego slowa. „te czarne godziny brudza na zawsze nasza historie i sa przeklenstwem wobec naszej przeszlosci. Tak, kryminalne szalenstwo okupanta bylo wspierane przez Francuzow, przez Panstwo francuskie(...) Francja , ojczyzna Oswiecenia i Praw czlowieka, ziemia goscinnosci i azylu, Francja tego dnia popelnila czyn nie do naprawienia. Nie wywiazujac sie z danego slowa, przekazala swoich protegowanych ich katom”.

Film zostal na przedpremierowych pokazach wyswietlony w 27 kinach Francji dla nauczycieli gimnazjow i liceow. Bedzie pokazywany w 11 tysiacach szkol. Po raz pierwszy, w sposob otwarty, Francuzi zmierza sie ze swoja historia.